Belona (Belone belone)
Charakterystyka i rozpoznanie
Belona, znana również jako iglicznik, to ryba o niezwykle charakterystycznym, wydłużonym ciele, przypominającym węgorza, zakończonym długim, szpiczastym dziobem, który jest wyposażony w liczne, drobne zęby. Jej ciało pokryte jest drobnymi łuskami, a płetwy grzbietowa i brzuszna są przesunięte nieco bardziej w stronę ogona. Ubarwienie belony jest zazwyczaj srebrzyste, z ciemniejszym grzbietem i jaśniejszym brzuchem. Ryby te osiągają zwykle około 70 cm długości, choć zdarzają się osobniki mierzące nawet do 100 cm. Jedną z najbardziej intrygujących cech belony, która wyróżnia ją spośród innych ryb, są jej zielonkawe ości. Ten nietypowy kolor, utrzymujący się nawet po usmażeniu, jest wynikiem obecności biliwerdyny – naturalnego barwnika w organizmie ryby. Ta cecha nie tylko dodaje belonie unikalności, ale także praktycznie ułatwia filetowanie mięsa, co jest cenione w kuchni. Mięso belony jest chude, jędrne i delikatne w smaku, często porównywane do węgorza, choć charakteryzuje się niższą zawartością tłuszczu. Jest to również doskonałe źródło pełnowartościowego białka, zawierającego wszystkie niezbędne aminokwasy.
Występowanie i siedlisko
Belona jest gatunkiem szeroko rozpowszechnionym w wodach Morza Bałtyckiego, Czarnego, Śródziemnego, Morza Północnego oraz we wschodnich rejonach Oceanu Atlantyckiego. W Morzu Bałtyckim jej obecność jest odnotowywana od maja do września. Belony pływają w stadach, zazwyczaj blisko powierzchni wody. Preferują płytsze zatoki, gdzie woda szybko się nagrzewa, co sprzyja rozwojowi roślinności wodnej, stanowiącej dla nich zarówno schronienie, jak i potencjalne miejsce żerowania. W ciągu dnia przebywają w przybrzeżnej strefie morza, podpływając nocą tuż pod powierzchnię wody, a w dzień, w poszukiwaniu pokarmu, przemieszczają się w nieco głębsze partie.
Dieta
Belona jest typowym drapieżnikiem, aktywnie polującym na swoje ofiary. Jej dieta składa się głównie z małych ryb, takich jak śledzie, szproty, tobiasze, dobijaki, a nawet cierniki. Poluje blisko powierzchni wody, atakując ławice tych ryb. Uzupełnieniem jej jadłospisu są skorupiaki, a w przypadku populacji z Morza Śródziemnego także kałamarnice. Jej małe, ostre zęby są doskonale przystosowane do chwytania drobnych ofiar, co jest niezbędne przy jej wąskim, wydłużonym ciele.
Tarło
Okres tarła belony przypada zazwyczaj na maj i czerwiec. W tym czasie ryby te masowo przypływają w okolice brzegów, aby odbyć swój doroczny taniec godowy. Zatoka Pucka jest przykładem znanego tarliska, gdzie w maju i czerwcu gromadzą się ogromne ilości belon. Warto zauważyć, że im dalej na zachód Bałtyku, tym tarło może rozpoczynać się wcześniej, nawet w połowie kwietnia. Samica składa do 25 tysięcy kleistych ziarenek ikry, które przyczepiają się do roślin wodnych. Larwy, początkowo pelagiczne, z czasem opadają na dno. Moment kwitnienia rzepaku jest często uznawany przez wędkarzy za nieodzowny sygnał do rozpoczęcia sezonu połowów belony.
Zalecane przynęty
Wybór przynęt na belonę jest ściśle związany z jej drapieżnym charakterem i sposobem żerowania. Najskuteczniejsze są przynęty imitujące jej naturalny pokarm, czyli małe ryby. Wśród sztucznych przynęt dominują wydłużone błystki wahadłowe w naturalnych kolorach, które przypominają tubisy, szprotki czy śledzie. Woblery, zwłaszcza te o metalicznych barwach, również sprawdzają się doskonale, szczególnie przy prowadzeniu bliżej powierzchni wody. Dla zwiększenia skuteczności zaleca się stosowanie błyszczących elementów i kolorowych akcentów. Ważnym elementem jest odpowiednie zbrojenie przynęty: lekka, ale mocna kotwiczka, ewentualnie z piórkiem, przymocowana na krótkim (5-10 cm) przyponie z fluorocarbonu. Taki montaż zwiększa szanse na skuteczne zahaczenie ryby w jej twardy, wąski pysk. W przypadku przynęt naturalnych, skuteczne są filety ze śledzia, makreli, a nawet samej belony, krewetki, robaki morskie (piaskówki, nereidy) oraz tubisy. Filety warto delikatnie posolić przed użyciem, aby stały się jędrniejsze i bardziej odporne na zerwanie podczas rzutu.
Metody połowu
Belonę można łowić różnymi metodami, co świadczy o jej dostępności i popularności wśród wędkarzy. Najczęściej stosowaną i bardzo skuteczną techniką jest spinning. Rzuty powinny być dalekie i precyzyjne, a przynęta zwijana dość szybko, z krótkimi przerwami na opad, aby imitować uciekającą ofiarę. Trolling również okazuje się efektywny. Inną metodą jest spławik, stosowany zarówno z brzegu, jak i z łodzi, molo czy falochronu. Podobnie metoda gruntowa, która pozwala na łowienie z tych samych miejsc. Dla wędkarzy preferujących bardziej subtelne podejście, skuteczna może być metoda muchowa, wykorzystująca muchy imitujące ryby lub krewetki. Ciekawą opcją jest spirolino – jajowaty pływak, który służy jako obciążenie do dalekich rzutów lekką przynętą (np. muchą) i pozwala na łowienie w toni lub na powierzchni. W tej metodzie przynętę ściąga się powoli, z długimi przestojami, co prowokuje belony do brania. Surfcasting, czyli łowienie z plaży za pomocą długich i mocnych wędek, umożliwiających dalekie wyrzuty, również jest popularny, zwłaszcza w okresie tarła, gdy belony podpływają blisko brzegu.
Gdzie i kiedy łowić
Najbardziej znanym i rekomendowanym łowiskiem belon jest Zatoka Pucka, szczególnie w maju i czerwcu, kiedy to stanowi ona tarlisko dla tych ryb. Belony można jednak łowić na całym polskim wybrzeżu Bałtyku. Wiosną i wieczorem ryby te często przesuwają się bliżej brzegu, niemal "pod nogami" wędkarzy. Najlepszą porą dnia na połów jest poranek, choć belony mogą być aktywne przez cały dzień. Słoneczna pogoda i delikatny wiatr sprzyjają braniom. Belony nie boją się falowania, pod warunkiem, że w strefie przybrzeżnej nie ma zbyt dużo piachu i zielska. Lekko zmarszczona powierzchnia morza i słaby wiatr wiejący od lądu ku morzu są korzystnymi warunkami. Płytsze zatoki z bogatą roślinnością wodną oraz strefy dna z glonami są najlepszymi miejscówkami. Choć szczyt sezonu tarłowego przypada na kwiecień/maj, belony podpływają do brzegów jeszcze raz w lipcu/sierpniu, co daje drugą szansę na udane połowy.
Ciekawostki
Belona jest rybą niezwykle cenioną kulinarnie ze względu na swoje delikatne, chude i jędrne mięso. Doskonale nadaje się do smażenia, zapiekania, wędzenia i grillowania. Jej zielone ości, choć nietypowe, są całkowicie nietoksyczne i ułatwiają filetowanie. Belona jest również znana z tego, że w czasie ucieczki potrafi wyskakiwać ponad powierzchnię wody, co czyni ją widowiskową rybą dla wędkarzy. Duża swoboda w połowach, w połączeniu z jej walorami sportowymi i kulinarnymi, sprawia, że belona cieszy się dużą popularnością wśród wędkarzy, zwłaszcza w regionach nadbałtyckich.
